- ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ ΟΨΕΩΝ
- ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΟΨΕΩΝ
- Σχέδια μιας Όψης
- Σχέδια δύο Όψεων
- Σχέδια τριών Όψεων
- ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙς
- Καμπύλες Επιφάνειες
- Συμμετρικές Όψεις
- Διακοπτόμενες Όψεις
Η αποτύπωση της εξωτερικής μορφής και των εσωτερικών λεπτομερειών ενός μηχανολογικού εξαρτήματος ή μιας μηχανολογικής κατασκευής πραγματοποιείται με τη βοήθεια των όψεων. Οι όψεις ενός αντικειμένου αποτελούν ορθογραφικές προβολές, οι οποίες τοποθετούνται σε κατάλληλες θέσεις πάνω στο φύλλο σχεδίασης. Στο πρότυπο ISO 5456-2 του 1999 καθορίζεται ο αριθμός και ο τρόπος σχεδίασης των όψεων. Σύμφωνα με αυτό οι όψεις που έχει στη διάθεσή του ένας μηχανικός κατά τη σχεδίαση ενός αντικειμένου είναι οι εξής: Πρόοψη, Πίσω όψη, Άνοψη, Κάτοψη, Δεξιά πλάγια όψη και αριστερή πλάγια όψη. Οι όψεις που χρησιμοποιούνται συχνότερα είναι η πρόσοψη, η κάτοψη και η αριστερή πλάγια όψη και ονομάζονται βασικές όψεις.
Η πρόοψη είναι η κύρια όψη ενός σχεδίου. Επιλέγεται κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να φαίνονται σε αυτήν οι περισσότερες λεπτομέρειες ενός αντικειμένου. Βάσει της πρόοψης ορίζονται και οι υπόλοιπες όψεις.
Σχήμα 4.1: Μέθοδος σχεδίασης πρόοψης
Για να σχεδιαστεί η πρόοψη, αρχικά επιλέγεται η πλευρά θέασης όπου φαίνονται οι περισσότερες λεπτομέρειες και στη συνέχεια προβάλλεται η συγκεκριμένη πλευρά σε επίπεδο κάθετο με αυτό της κατεύθυνσης θέασης, όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 4.1.
Η αριστερή πλάγια όψη ορίζεται κοιτώντας το αντικείμενο από την αριστερή πλευρά του και προβάλλοντάς το σε επίπεδο κάθετο στην κατεύθυνση θέασης, όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 4.2.
Η τρίτη κύρια όψη, που είναι η κάτοψη, ορίζεται κοιτώντας το αντικείμενο από πάνω και προβάλλοντάς το σε επίπεδο κάθετο στην κατεύθυνση θέασης, όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 4.3.
Οι υπόλοιπες όψεις (άνοψη, δεξιά πλάγια όψη και πίσω όψη) προκύπτουν με αντίστοιχο τρόπο κοιτώντας το αντικείμενο από τις αντίστοιχες πλευρές του. ΄Όπως γίνεται αντιληπτό, οι έξη όψεις αντιστοιχούν σε αντίστοιχα επίπεδα προβολής του αντικειμένου. Ένας εύκολος τρόπος με τον οποίο μπορεί κάποιος να θυμάται τον τρόπο σχεδίασης των όψεων είναι να θεωρηθεί ότι αυτά τα επίπεδα είναι πλευρές ενός κύβου, και το αντικείμενο βρίσκεται στο κέντρο του. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που παρουσιάζεται στο Σχήμα 4.4.
Σχήμα 4.2: Μέθοδος σχεδίασης αριστερής πλάγιας όψης
Σχήμα 4.3: Μέθοδος σχεδίασης κάτοψης
Σχήμα 4.4: Οι έξι όψεις του αντικειμένου τοποθετημένες πάνω στις πλευρές κύβου
Είναι προφανές πως οι όψεις που παρουσιάστηκαν στην προηγούμενη παράγραφο θα πρέπει να τοποθετηθούν πάνω στο φύλλο σχεδίασης, με τέτοιον τρόπο, ώστε να είναι εύκολο να αναγνωριστεί η κάθε όψη. Προκειμένου να συμβαίνει αυτό, έχει προδιαγραφεί στο πρότυπο ISO5456-2 ο τρόπος με τον οποίο τοποθετούνται οι όψεις στο φύλλο σχεδίασης, ο οποίος παρουσιάζεται στο Σχήμα 4.5.
Σχήμα 4.5: Τοποθέτηση των όψεων σύμφωνα με το πρότυπο ISO5456-2.
Ο τρόπος τοποθέτησης των όψεων του προηγούμενου σχήματος μπορεί να προκύψει δημιουργώντας το ανάπτυγμα του κύβου με τις όψεις του Σχήματος 4.4, σύμφωνα με το Σχήμα 4.6:
Σχήμα 4.6: Η τυποποιημένη τοποθέτηση των όψεων προκύπτει και με το ανάπτυγμα κύβου του Σχήματος 4.4.
Στο πρότυπο ISO 5456-2 καθορίζονται δύο συστήματα σχετικής τοποθέτησης των όψεων. Το Ευρωπαϊκό σύστημα (ISO-E), βάσει του οποίου έγινε η τοποθέτηση των όψεων στο Σχήμα 4.4 και το Αμερικάνικο σύστημα (ISO-A), στο οποίο, σε σχέση με το Ευρωπαϊκό, γίνεται αντιμετάθεση ης κάτοψης με την άνοψη και της δεξιάς με την αριστερή πλάγια όψη. Επίσης, προκειμένου να γίνεται αντιληπτό το σύστημα με το οποίο έχουν τοποθετηθεί οι όψεις πάνω σε ένα φύλλο σχεδίασης, έχουν καθιερωθεί δύο σύμβολα που αντιστοιχούν στα δύο συστήματα τοποθέτησης. Τα σύμβολα αυτά σχεδιάζονται στο υπόμνημα του σχεδίου. Στο Σχήμα 4.7 παρουσιάζεται η τοποθέτηση των όψεων βάσει των δύο συστημάτων καθώς και τα αντίστοιχα σύμβολα.
Σχήμα 4.7: Σχετική τοποθέτηση όψεων βάσει του Ευρωπαϊκού (ISO-E) και Αμερικάνικου (ISO-A) συστήματος.
Η τοποθέτηση των όψεων πάνω στο φύλλο σχεδίασης πραγματοποιείται με τέτοιον τρόπο ώστε να υπάρχουν, κατά το δυνατόν, ίσες αποστάσεις μεταξύ των όψεων και επίσης μεταξύ των όψεων και των γραμμών του περιγράμματος. Στο Σχήμα 4.8 παρουσιάζεται φύλλο σχεδίασης Α4, στο οποίο έχουν τοποθετηθεί τρεις όψεις ενός τεμαχίου. ΄Όπως φαίνεται στο ίδιο σχήμα, οι αποστάσεις μεταξύ των όψεων είναι ίσες με 35mm. Επίσης, οι αποστάσεις μεταξύ των όψεων και των κατακόρυφων γραμμών του περιγράμματος είναι ίσες με 35mm. Τέλος, οι αποστάσεις μεταξύ των όψεων και των οριζόντιων γραμμών του περιγράμματος και του υπομνήματος είναι ίσες με 46mm. Προφανώς οι συγκεκριμένες διαστάσεις ισχύουν για το συγκεκριμένο παράδειγμα καθώς εξαρτώνται από τον αριθμό των όψεων και τις μέγιστες διαστάσεις του.
Σχήμα 4.8: Τοποθέτηση όψεων σε φύλλο σχεδίασης.
Αντικείμενα συμμετρικά εκ περιστροφής, λεπτόπαχα ελάσματα με διάφορες διαμορφώσεις και δοκίμια τετραγωνικής και εξαγωνικής διατομής δύναται να αναπαρασταθούν με μία μόνο όψη. Στο Σχήμα 4.9 δίδονται παραδείγματα σχεδίων μίας όψης.
Σχήμα 4.9: Σχέδια μίας όψης.
Για τα αντικείμενα που παρουσιάζουν συμμετρία σε δύο άξονες, δύο όψεις είναι αρκετές προκειμένου να αναπαρασταθούν οι λεπτομέρειές τους στο φύλλο σχεδίασης. Η όψη στην οποία φαίνονται οι περισσότερες λεπτομέρειες θα είναι η πρόοψη του σχεδίου. Στο Σχήμα 4.10 παρουσιάζεται ένα παράδειγμα αντικειμένου το οποίο μπορεί να αποτυπωθεί με δύο όψεις.
Σχήμα 4.10: Σχέδιο δύο όψεων.
Τα περισσότερα αντικείμενα προς σχεδίαση, είτε πρόκειται για μεμονωμένο τεμάχιο, είτε για συναρμολογημένη διάταξη, μπορούν να αναπαρασταθούν στο φύλλο σχεδίασης με τρεις όψεις. Στη συγκεκριμένη περίπτωση οι όψεις που επιλέγονται είναι οι τρεις βασικές: Πρόοψη, κάτοψη και αριστερή πλάγια όψη. Στο Σχήμα 4.11 παρουσιάζονται παραδείγματα αποτύπωσης αντικειμένων σε τρεις όψεις.
Σχήμα 4.11: Σχέδια τριών όψεων.
Σε πολλά αντικείμενα οι επιφάνειές τους είναι καμπύλες οι οποίες είναι εφαπτόμενες σε άλλες καμπύλες ή επίπεδες επιφάνειες. Σε αυτές τις περιπτώσεις η δυσκολία αποτύπωσης των κοινών ακμών μεταξύ των διαφόρων επιφανειών, κατά την προβολή τους σε μία άλλη όψη, μπορεί να ξεπεραστεί ακολουθώντας τον παρακάτω κανόνα. Εάν σχεδιαστεί μία εφαπτομένη, η οποία να διέρχεται από την κοινή ακμή μεταξύ των προβαλλόμενων επιφανειών, και αυτή λειτουργεί ως γραμμή προβολής στη νέα όψη, τότε η αντίστοιχη ακμή πρέπει να σχεδιαστεί, όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 4.12.
Σχήμα 4.12: Περιπτώσεις αποτύπωσης ακμών καμπύλων επιφανειών.
Σε περίπτωση που μία όψη παρουσιάζει άξονα ή άξονες συμμετρίας, δεν είναι απαραίτητο να σχεδιαστεί όλη η όψη, αλλά μόνο το επαναλαμβανόμενο (συμμετρικό) τμήμα. Ωστόσο, είναι απαραίτητη η σχεδίαση του άξονα συμμετρίας με αξονική γραμμή και στο τέλος του σχεδιάζονται 2 γραμμές κάθετα στον άξονα, όπως φαίνεται στο επόμενο σχήμα.
Σχήμα 4.13: Περιπτώσεις αποτύπωσης όψεων συμμετρικών ως προς ένα και δύο άξονες.
Σε αντικείμενα που είτε έχουν σταθερή διατομή, όπως κύλινδροι, σωλήνες, μορφοδοκοί, κοιλοδοκοί, κ.α., είτε παρουσιάζουν μεγάλο μήκος, χωρίς ωστόσο να εμφανίζουν κάποια διαμόρφωση που χρήζει αποτύπωσης, είναι δυνατό, για λόγους οικονομίας, να μη σχεδιάζεται όλη η όψη, αλλά μόνο το αρχικό και τελικό τμήμα. Στα σημεία που διακόπτονται τα δύο τμήματα σχεδιάζεται γραμμή ελευθέρου χειρός, όπως φαίνεται στο Σχήμα 4.14.
Σχήμα 4.14: Περιπτώσεις αποτύπωσης διακοπτόμενων όψεων.
Leave a Reply