Τομές

Η αποτύπωση ενός αντικειμένου σε φύλλο σχεδίασης μπορεί να γίνει με ακρίβεια, περιγράφοντας όλες τις λεπτομέρειες της εξωτερικής του γεωμετρίας, επιλέγοντας τις κατάλληλες όψεις που αναφέρθηκαν στο προηγούμενο κεφάλαιο. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις αντικειμένων που παρουσιάζουν πολύπλοκη εσωτερική δομή, οι οποίες απεικονίζονται με διακεκομμένες γραμμές στις όψεις, αλλά δεν χαρακτηρίζουν με σαφήνεια τις λεπτομέρειες τις εσωτερικής γεωμετρίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί κάποια από τα όψεις να αντικατασταθεί ή και να προστεθεί μία νέα, με μία όψη στην οποία παρουσιάζεται η εσωτερική δομή του αντικειμένου και η οποία ονομάζεται τομή.

• ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΟΜΩΝ

Η τομή είναι μια φανταστική όψη, η οποία προκύπτει θεωρώντας ότι το αντικείμενο τέμνεται με ένα επίπεδο, το οποίο είναι το επίπεδο τομής. Στη συνέχεια, απομακρύνεται το ένα από τα δύο τμήματα που προκύπτουν από την τομή του τεμαχίου με το επίπεδο, και αποκαλύπτεται η εσωτερική δομή του. Η συγκεκριμένη διαδικασία παρουσιάζεται στο Σχήμα 4.15.

Σχήμα 4.15: Διαδικασία προσδιορισμού τομής.

Ο τρόπος με τον οποίο σχεδιάζεται μια τομή είναι αντίστοιχος με αυτόν των υπόλοιπων όψεων. Το επίπεδο τομής και στην ουσία το επίπεδο σχεδίασης της τομής είναι κάθετο στην κατεύθυνση θέασης του αντικειμένου. ΄Όπως φαίνεται στην τρίτη εικόνα του παραπάνω σχήματος, μετά την τομή με το επίπεδο και την απομάκρυνση του εμπρός τμήματος, αποκαλύπτεται το περίγραμμα της εσωτερικής γεωμετρίας του αντικειμένου. Αυτό το περίγραμμα θα αποτελέσει και την τομή του αντικειμένου. Επίσης, η τομή διαγραμμίζεται προκειμένου να ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες όψεις. Η διαγράμμιση σχεδιάζεται με λεπτή συνεχή γραμμή, η οποία σχηματίζει γωνία 45° με τις ακμές του περιγράμματος, για όλες τις τετμημένες επιφάνειες του ίδιου αντικειμένου. Υπάρχουν και άλλοι τύποι διαγράμμισης, με τον κάθε τύπο να υποδηλώνει διαφορετική ομάδα υλικού, όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 4.16. Ο συγκεκριμένος που φαίνεται και στο παρακάτω σχήμα χρησιμοποιείται όταν η τομή πραγματοποιείται σε μεταλλικά τεμάχια.

Ο τρόπος προσδιορισμού του σημείου στο οποίο θα πραγματοποιηθεί η τομή παρουσιάζεται στο Σχήμα 4.17. Σε μία όψη, συνήθως στην πρόοψη, σχεδιάζεται μία αξονική γραμμή (ενδεικτική γραμμή πορείας τομής) η οποία αντιπροσωπεύει το επίπεδο τομής. Η τομή πραγματοποιείται κάθετα στην τρέχουσα όψη. Στα άκρα της αξονικής γραμμής καταλήγουν σε παχιά συνεχή γραμμή. Στις συγκεκριμένες γραμμές τοποθετούνται βέλη τα οποία καθορίζουν την κατεύθυνση στην οποία θα σχεδιαστεί η τομή. Η γραμμή με την οποία σχεδιάζονται τα βέλη είναι επίσης παχιά συνεχής.

Σχήμα 4.16: Πρότυπα διαγράμμισης.

Σχήμα 4.17: Διαδικασία σχεδιασμού τομής (κάτοψη σε τομή).

Στην περίπτωση που η τομή πραγματοποιείται σε συναρμολογημένη διάταξη ή συνεργαζόμενα τεμάχια είναι απαραίτητο να μεταβληθεί η γωνία διαγράμμισης ή/και η απόσταση μεταξύ των γραμμών της διαγράμμισης, ώστε να γίνεται αντιληπτό ότι η τομή πραγματοποιείται σε διαφορετικά αντικείμενα, όπως φαίνεται στο Σχήμα 4.18.

Σχήμα 4.18: Διαγράμμιση συνεργαζόμενων τεμαχίων.

• ΕΙΔΗ ΤΟΜΩΝ

• Πλήρης Τομή

Η τομή η οποία λαμβάνεται θεωρώντας πως το επίπεδο τομής κόβει ολόκληρο το αντικείμενο, ονομάζεται πλήρης τομή. Στο Σχήμα 4.19 παρουσιάζεται η πρόοψη, η δεξιά πλάγια και η τομή μιας φλάντζας.

Σχήμα 4.19: Δεξιά πλάγια όψη και τομή μιας φλάντζας.

Αντιλαμβάνεται κανείς εύκολα πως η τομή δίνει με σαφήνεια τις λεπτομέρειες της εσωτερικής γεωμετρίας του αντικειμένου σε σχέση με τη δεξιά πλάγια όψη στην οποία οι εσωτερικές διαμορφώσεις παρουσιάζονται με διακεκομμένες γραμμές.
Καθώς οι τομές χρησιμοποιούνται για να αντικαταστήσουν τις κρυμμένες ακμές, οι τελευταίες δεν εμφανίζονται πάνω σε μια τομή. Στο επόμενο σχήμα δίδονται παραδείγματα σωστών και λανθασμένων τομών.

Σχήμα 4.20: Σωστές και λανθασμένες απεικονίσεις τομών.

• Ημιτομή

Η ημιτομή είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε αντικείμενα των οποίων η γεωμετρία είναι εκ περιστροφής συμμετρική. ΄Όπως αναφέρει το όνομά της, το μισό τεμάχιο σχεδιάζεται ως τομή και το άλλο μισό κανονική όψη. Στην ουσία το επίπεδο τομής απομακρύνει μόνο το ένα τέταρτο της γεωμετρίας του τεμαχίου. Με αυτόν τον τρόπο αποτυπώνονται σε μία όψη τόσο οι εξωτερικές όσο και οι εσωτερικές λεπτομέρειες ενός αντικειμένου. Θα πρέπει να τονιστεί ότι και σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να αποφεύγεται η αποτύπωση κρυμμένων γραμμών. Στο Σχήμα 4.21 παρουσιάζεται η διαδικασία σχεδίασης ημιτομής. Η αξονική γραμμή χρησιμοποιείται όχι μόνο για να δηλώσει τη συμμετρία, αλλά και για να διαχωρίσει την τομή από την όψη.

Σχήμα 4.21: Διαδικασία δημιουργίας ημιτομής.

• Τομή Θραύσης

Η τομή θραύσης πραγματοποιείται στις περιπτώσεις που χρειάζεται να παρουσιαστεί μία εσωτερική διαμόρφωση ενός αντικειμένου, η οποία είναι μικρής έκτασης οπότε μια πλήρη τομή θα ήταν περιττή. Η τομή θραύσης οριοθετείται από γραμμή ελευθέρου χειρός. Στην ίδια περιοχή εφαρμόζεται η διαγράμμιση, ενώ το υπόλοιπο τμήμα του αντικειμένου παρουσιάζεται κανονικά σε όψη. Στο Σχήμα 4.22 δίνεται ένα παράδειγμα τομής θραύσης.

Σχήμα 4.22: Παράδειγμα εφαρμογής τομών θραύσης σε άτρακτο.

• Τομή σε Πολλαπλά Επίπεδα

Προκειμένου να εξοικονομηθεί χώρος στο φύλλο σχεδίασης δίνεται η δυνατότητα σχεδιασμού τομής, η οποία προκύπτει όχι από ένα αλλά από πολλά επίπεδα. Στο Σχήμα 4.23 δίνεται ένα παράδειγμα τομής σε πολλαπλά επίπεδα.

Στο αντικείμενο του σχήματος έχουν μορφοποιηθεί έξι (6) οπές, σε διαφορετικά επίπεδα, τα οποία παρουσιάζουν διαφορετικό ύψος. Οι διαστάσεις των οπών είναι ίδιες γι’ αυτές που βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο. Με τρεις τομές είναι δυνατόν να αποτυπωθεί το σύνολο των παραπάνω διαμορφώσεων. Ίδιο αποτέλεσμα θα προκύψει αν εφαρμοστεί μία τομή σε τρία συνεχόμενα επίπεδα, όπως παρουσιάζεται στη μεσαία εικόνα της πάνω σειράς του Σχήματος 4.23. Στη δεξιά εικόνα φαίνεται η τρισδιάστατη τομή που προκύπτει κατά την απομάκρυνση του δεξιού τμήματος στη κατεύθυνση θέασης (παρουσιάζεται με βέλη στη μεσαία εικόνα). Πρέπει να τονιστεί ότι διαγράμμιση εφαρμόζονται στα επίπεδα που δεν είναι παράλληλα με την κατεύθυνση θέασης. Στην κάτω σειρά του σχήματος παρουσιάζεται η κάτοψη του τεμαχίου καθώς και η πορεία της τομής, η οποία σχεδιάζεται με παχιά αξονική γραμμή.

Σχήμα 4.23: Παράδειγμα εφαρμογής τομής σε πολλαπλά επίπεδα.

• ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΜΩΝ

Από τη διαγράμμιση κατά την τομή τους εξαιρούνται τεμάχια όπως άτρακτοι και άξονες, νεύρα ενίσχυσης κατασκευών και τυποποιημένα τεμάχια όπως κοχλίες, πείροι, σφήνες, σώματα κύλισης εδράνων. Στο Σχήμα 4.24 δίνονται παραδείγματα τεμαχίων που δε διαγραμμίζονται.

Σχήμα 4.24: Στοιχεία που δε διαγραμμίζονται κατά την τομή τους.